سارا رشادی‌زاده: استارت‌آپ را می‌توان ثمره عصر فناوری دانست. کسب‌وکارهای نوپایی که با استفاده از دو بال فناوری و خلاقیت توانسته‌اند در دنیای تجارت حرفی برای گفتن داشته باشند.
درحال‌حاضر امریکا و چین را می‌توان پرچمدار و مهد استارت‌آپ‌های موفق جهان دانست، اما این موضوع به معنای عقب ماندن ایران و سایر کشورهای جهان از قطار پرشتاب مشاغل نوپا نیست. ایران نیز چند سالی است با مشاهده تجربه موفق سرمایه‌گذاری در اقتصاد استارت‌آپی، به حمایت از کسب‌وکارهای نوپا روی آورده است. بر همین اساس هم کسب‌وکارهای آنلاین در حوزه تجارت خرد از فروش مواد غذایی گرفته تا لوازم‌خانگی و حتی واسطه‌گری بین فروشنده و مشتری پا به عرصه حیات گذاشته‌اند. آنها با گذر از سد مشکلات و حرکتی آهسته و پیوسته، امروز عنوان جوان‌ترین اعضای خانواده تجارت کشور را به خود اختصاص می‌دهند.
استارت‌آپ یا همان شرکت و کسب‌وکار نوپا، در واقع مفهومی است که این روزها به لطف پیشرفت فناوری بیش از هر زمان دیگری مورداستفاده قرار می‌گیرد. نگاهی به وضعیت استارت‌آپ‌های برتر جهان نشان می‌دهد که بسیاری از آنها توانسته‌اند با استفاده از خلاقیت در حوزه تجارت، در مدت‌زمانی کوتاه به غول‌های اقتصادی جهان تبدیل شوند. موسسه سی‌بی اینسایت نیویورک در گزارشی که به‌تازگی منتشر کرده، به‌مرور برخی از استارت‌آپ‌های برتر جهان با سرمایه‌ای بیش از یک میلیارد دلار پرداخته است.
سهم ایران از کسب‌وکارهای نوپا
در کنار کسب‌وکارهای نوپا و برتر جهان، استارت‌آپ‌های مهم دیگری هم هستند که شاید رقم سرمایه‌گذاری پایین‌تری را داشته باشند، اما توانسته‌اند زمینه‌ساز تحول در دنیای کسب‌وکار شوند، آمازون و علی‌بابا ازجمله کسب‌وکارهای آنلاینی هستند که با تمرکز بر بازار خرده‌فروشی از صنایع غذایی گرفته تا محصولات فرهنگی و لوازم‌خانگی توانسته‌اند مفهوم جدیدی از تجارت الکترونیک را ایجاد کنند. استارت‌آپ‌های آنلاین در ایران هم چند سالی است قدم به خانواده تجارت گذاشته‌اند و هرچند هنوز قادر به رقابت با غول‌های جهانی نیستند، اما در همین مدت‌زمان کوتاه توانسته‌اند جایگاه خود را در دنیای کسب‌وکار محکم کنند و حرفی برای گفتن داشته باشند. اسنپ فود که پیش‌از این با نام زود فود فعالیت می‌کرد، ریحون، چیلیوری، دیجی‌کالا، بامیلو و سایر فروشگاه‌های آنلاین که در حوزه سفارش غذای آنلاین، فروش محصولات به شکل اینترنتی یا ایفای نقش واسطه میان فروشنده و مشتری مشغول به کار هستند، در دسته استارت‌آپ‌های آنلاین قرار می‌گیرند.
رقابت یا همکاری؟
رضا الفت نسب، عضو هیات‌مدیره کسب‌وکارهای اینترنتی در گفت‌وگو با «گسترش‌تجارت» به بحث استارت‌آپ‌های آنلاین اشاره و اظهار می‌کند: نباید ورود کسب‌وکارهای نوپا به عرصه تجارت را عاملی برای تخریب بخش سنتی بازار دانست، چراکه نگاهی به فعالیت‌های استارت‌آپ‌های آنلاین نشان می‌دهد این کسب‌وکارها بیشتر در نقش یاری‌رسان و مکمل بخش سنتی وارد عمل شده‌اند. به‌عنوان نمونه اسنپ‌فود یا ریحون نمونه‌ای از این مشاغل هستند که با ایفای نقش واسطه میان بازار سنتی و مشتری، روند خریدوفروش محصولات غذایی را آسان می‌کنند و درنهایت تلاش‌های‌شان به توسعه بازار منجر می‌شود. وی در ادامه سخنان خود بهترین مدل کاری کسب‌وکارهای آنلاین را تعامل با بخش سنتی می‌داند و می‌افزاید: مدل فعالیت این دسته از استارت‌آپ‌های آنلاین و تعامل آنها با بخش سنتی می‌تواند روند توسعه بازار را سرعت ببخشد. آثار مثبت این تعامل باعث شده تا بخش سنتی به‌جای مقاومت از فعالیت در فضای آنلاین استقبال به عمل آورد و ضمن برنامه‌ریزی به سرمایه‌گذاری و فعالیت در این حوزه بپردازد. این در حالی است که در ابتدای کار امیدی به موفقیت استارت‌آپ‌های آنلاین نبود و به همین دلیل هم کسی خطر(ریسک) حمایت و سرمایه‌گذاری روی این پروژه‌ها را نمی‌پذیرفت. الفت‌نسب در پایان سخنان خود با اشاره به اینکه بخش سنتی بازار در این میان باید چه عملکردی از خود نشان دهد، می‌گوید: حالا که موفقیت آنها به اثبات رسیده، وقت آن است بخش سنتی خود را با تغییرات استارت‌آپ‌های آنلاین همگام و روزآمد کنند. البته نگاهی به موج ایجادشده نشان می‌دهد شمار کسب‌وکارهای آنلاین ایرانی به‌سرعت در حال افزایش است و بر همین اساس هم می‌توان به بازدهی اقتصادی این دسته از مشاغل امیدوار بود.
راه آزمایش‌شده را طی می‌کنیم
علیرضا شجاعی، کارشناس حوزه استارت‌آپ درباره وضعیت استارت‌آپ‌های آنلاین و چگونگی اثرگذاری آنها بر بازار رقابت به «گسترش‌تجارت» می‌گوید: رشد استارت‌آپ‌های آنلاین ایرانی تا مرز رقابت با غول‌های جهانی و تصاحب سهم بازار سنتی از سوی آنها امری چندان دور از انتظار نیست. به‌این‌ترتیب می‌توان امیدوار بود با فراهم شدن شرایط حمایتی، به‌مرور این دسته از کسب‌وکارها حرفی برای گفتن در اقتصاد بازار خرده‌فروشی داشته باشند. به‌عبارت‌دیگر باید گفت ما داریم مسیری را پشت سر می‌گذاریم که غول‌های استارت‌آپی جهان طی کرده‌اند و به موفقیت رسیده‌اند، بر همین اساس هم شانس موفقیت در این عرصه بسیار بالاست. وی در ادامه سخنان خود به حمایت غول‌های استارت‌آپی به‌عنوان عاملی برای رشد سریع‌تر کسب‌وکارهای تازه‌نفس یاد می‌کند و می‌گوید: بر اساس شنیده‌ها یکی از زیرمجموعه‌های شرکت آمازون در حال ورود به ایران و آغاز فعالیت است. در سایه این فعالیت، استارت‌آپ‌های آنلاین ایرانی هم‌توان استفاده از تجربه‌های آنها در زمینه شناخت بازار، مشتری‌مداری و چگونگی کسب درآمد را پیدا خواهند کرد. علاوه بر این ورود غول‌های استارت‌آپی یک لازمه است که در نهایت به ایجاد هیجان در بازار رقابت و آغاز رقابت واقعی در تسخیر سهم بازار منجر خواهد شد. شجاعی در پایان سخنان خود به نسخه کاری کسب‌وکارهای آنلاین ایرانی اشاره می‌کند و می‌گوید: در برخی از عرصه‌ها ما توان رقابت را داریم و برعکس در برخی از موارد توان لازم را نداریم. باید این دو را به‌خوبی شناخت تا دچار شکست نشویم. به‌عنوان نمونه دیجی‌کالا به‌عنوان یکی از استارت‌آپ‌های ایرانی توانسته با جلب مشتریان وفادار مسیر موفقیت را بپیماید، اما استارت‌آپ‌های نوین و تازه‌نفس در بسیاری از مواقع با خطر روبه‌رو می‌شوند.
سخن پایانی
باوجودآنکه استارت‌آپ‌های آنلاین ایرانی هنوز تا رسیدن به غول‌های جهانی راه زیادی را در پیش دارند، اما نگاهی به پیشینه کوتاه فعالیت آنها و گذر از موانعی مانند مقاومت‌های بازار سنتی نشان می‌دهد تا اینجای راه را به‌خوبی طی کرده‌اند. در این بین بخش سنتی برای بقا در بازار رقابت، ضمن پذیرش استارت‌آپ‌ها باید به فکر تغییر سیاست‌های خود و حرکت به سمت بازار آنلاین باشد.
