سیر معقول ورود پول خارجی
احمد جمالی، مدیرکل دفتر سرمايه‌گذاری خارجی سازمان سرمايه‌گذاری و کمک‌های اقتصادی و فنی ایران در گفت‌وگوی خود با «آینده‌نگر» به بررسی میزان سرمایه‌های خارجی واردشده به ایران و طرح‌های مصوب در این سازمان مي‌پردازد. او روند ورود سرمايه‌گذار خارجی را معقول مي‌داند و یادآور مي‌شود که عملیاتی شدن هر طرح قطعا زمان‌بر است. جمالی از سوی دیگر به مواردی همچون کشورهایی که بیشترین طرح‌ها را به ثبت رساندند و زمینه‌هایی که با اقبال بیشتری از سوی سرمايه‌گذاران خارجی مواجه بوده اشاره مي‌کند. در ادامه مشروح این گزارش
چرا پس از گذشت یک سال و نیم از امضای توافق برجام فعالان اقتصادی ادعا مي‌کنند که سرمایه خارجی وارد کشور نشده و این نگاه منفی در مورد سرمايه‌گذاری خارجی وجود دارد؟
روند سرمايه‌گذاری خارجی روندی روبه رشد و افزایش است و روزبه‌روز در حال بهتر شدن است. در سال جاری بیش از 13 میلیارد دلار سرمايه‌گذاری خارجی مصوب کردیم. سال گذشته نیز، بیش از 3 میلیارد دلار سرمایه خارجی جذب شد. اطلاعات ما به عنوان منبع رسمی این ارقام را نشان مي‌دهد.
این سرمايه‌گذاری تا چه میزان عملیاتی شده است؟
بیش از 3 میلیارد دلار عملیاتی شده است.
فکر مي‌کنید چقدر زمان نیاز دارد تا مابقی این سرمايه‌گذاری‌ها اجرا شود؟
برای اینکه یک سرمايه‌گذار داخلی بتواند یک واحد تولیدی بزرگ داخلی مانند فولاد را راه‌اندازی کند و این سرمايه‌گذاری به ثمر بنشیند، یک الی دو سال طول مي‌کشد. زمین و تاسیسات را مي‌گیرد و بعد شروع به کار مي‌کند. برای یک سرمايه‌گذار خارجی هم همین‌طور است. آن فرد سرمايه‌گذار که در اسفند سال 95 مجوز سرمايه‌گذاری گرفته تا شرکتش را ثبت کند، زمین انتخاب کند، برآورد کند که باید کدام تجهیزات را بیاورد، و ماشین‌آلات و دانشش را وارد کند، واحد را راه‌اندازی کند و در نهایت سرمایه نقدی را وارد کند، طبیعی است که زمان نیاز دارد. این روند، به نظر من خوب و طبیعی است.
این میزان سرمايه‌گذاری خارجی، چه مواردی که مصوب شده و چه آنهایی را که عملیاتی شده است در حد انتظار مي‌دانید؟
13 میلیارد دلار سرمايه‌گذاری خارجی مصوب شده است که از این مقدار، 3 میلیارد دلار وارد کشور شده که عملیاتی شده و شروع به کار کرده است. به نظر من در کمتر از یک سال و نیم که از برجام مي‌گذرد، شروع بسیار خوبی است. زیرا در 6 یا 7 ماه اول یعنی از تابستان سال 95 به طور طبیعی بیشتر سرمايه‌گذاران در حال مذاکره و یافتن پروژه و شرکای مناسب داخلی بودند و بعد از آن نیز شروع به ورود سرمایه از طریق بانک‌ها و وارد کردن ماشین‌آلات و مواد اولیه مورد نیازشان کردند.
سرمايه‌گذاران خارجی بیشتر از چه کشورهایی و در چه زمینه‌هایی ورود کردند؟
تقریبا مي‌توان گفت ما در تمام زمینه‌ها و بخش‌های اقتصادی کشور ورود سرمايه‌گذاری خارجی را داشته‌ایم. اما عمده این سرمايه‌گذاری‌ها در بخش انرژی به خصوص انرژی‌های تجدیدپذیر مانند انرژی بادی و خورشیدی بوده است. در حوزه‌های مختلف بخش سلامت و دارو، خودرو و بخش‌های دیگر اقتصادی نیز سرمايه‌گذاری خارجی صورت گرفت. بیشتر سرمايه‌گذاران نیز اروپایی بودند. آلمان، فرانسه، ایتالیا، سوئیس و کشورهای آسیایی مانند چین، کره و امارات از جمله کشورهایی هستند که پس از برجام در ایران سرمايه‌گذاری کردند.
برنامه سازمان سرمايه‌گذاری و کمک‌های اقتصادی و فنی ایران برای جذب بیشتر سرمایه چیست؟
برنامه‌ای که ما از سال گذشته شروع کردیم، ایجاد و بهبود بسترهای حقوقی و قانونی برای جذب سرمايه‌گذاران خارجی بوده است. موافقت‌نامه‌هایی برای تشویق و حمایت از سرمايه‌گذاری خارجی، بین ما و کشورهایی چون ژاپن، روسیه، سنگاپور، اسلواکی، چک و لوكزامبورگ در سال گذشته امضا شد که پس از تایید شورای نگهبان برای اجرا ابلاغ شد. مزیتی که امضای موافقت‌نامه‌ها با این کشورها دارد این است که امنیت لازم برای سرمايه‌گذاری خارجی را فراهم مي‌کند. اصلاح قانون حمایت از سرمايه‌گذاری خارجی از اقداماتی است که شروع شده است. این قانون چتر حمایتی برای سرمايه‌گذاران خارجی است. بر اساس این موافقت‌نامه‌ها و قانون حمایت از سرمايه‌گذاری خارجی ریسک سیاسی سرمايه‌گذاری کاهش داده مي‌شود. در واقع اهمیت اساسی آن همین کاهش ریسک است. البته در سال‌های گذشته نیز چنین موافقت‌نامه‌هایی با کشورهای دیگر داشتیم. اما با کشورهایی که ذکر کردم از سال گذشته مذاکراتمان را شروع و نهایی کردیم.
آیا شما در این سازمان شرکای ایرانی را هم به خارجی‌ها معرفی مي‌کنید؟
عمده سرمايه‌گذاری‌هایی که در ایران انجام مي‌شود به صورت مشترک و با شراکت شرکت‌های ایرانی و خارجی است. در اصل ما ائتلاف سرمایه را داریم و نتیجه‌ای که از این ائتلاف برای کشور حاصل مي‌شود خیلی خوب است و به کیفیت سرمايه‌گذاری کمک مي‌کند. یعنی توجه ما فقط به کمیت سرمايه‌گذاری نیست. در کنار توجه به کمیت سرمايه‌گذاری، به کیفیت آن نیز توجه مي‌کنیم که این کیفیت ناشی از این ائتلاف سرمایه‌ها است.
آیا اقدامی برای حضور طولانی‌مدت سرمايه‌گذاران خارجی در ایران انجام مي‌شود؟ یعنی سرمايه‌گذاران باید تضمینی بدهند یا خیر؟
اتفاقی که در ماه‌های پس از برجام رخ داد، این بود که بسیاری از سرمايه‌گذارانی که در ایران سرمايه‌گذاری کردند، درخواست سرمايه‌گذاری مجدد دارند و این یعنی تضمین سرمايه‌گذاری که نشان‌دهنده ثبات اقتصادی و سیاسی کشور است. به این معنی که سرمايه‌گذاران آن‌قدر احساس امنیت داشته‌اند که مجددا درخواست افزایش سرمایه بدهند. نکته دیگری که خیلی به نظر من اتفاق مبارکی است و برای کشور خیلی خوب بود، اين است كه در ماه‌های اخیر همه سرمايه‌گذاران خارجی، به جای اینکه سودشان را به خارج از کشور منتقل کنند، سرمايه‌گذاری مجدد خود را از محل سودشان انجام داده‌اند.
یعنی در واقع این پول در چرخه اقتصاد ما چرخیده است؟
دقیقا. این بسیار موضوع مهم و قابل توجهی است. یعنی هم سرمایه خود را از خارج آورده‌اند و هم سودی را که باید از ایران خارج مي‌کردند، دوباره وارد چرخه اقتصادی کشور کردند.
شما در پایش قوانین سرمايه‌گذاری خارجی هم توانسته‌اید کاری انجام دهید یا خیر؟
معاونت حقوقی ریاست جمهوری در حال انجام این کار است. در بخش خصوصی نیز اتاق بازرگانی ایران و اتاق بازرگانی تهران، در حال پایش قوانین هستند و مي‌توانند این بخش از سؤال شما را پاسخ دهند. ما نیز در سازمان، ایرادات قانونی را گوشزد مي‌کنیم و اگر مشکل قانونی در مقرراتی که تصویب مي‌شود، ببینیم، یادآوری مي‌کنیم. مشکلات سرمايه‌گذاران معمولا از طریق تعامل میان قوه مجریه و مقننه حل مي‌شود.
به نظر شما، به عنوان یکی از مسئولان سازمان سرمايه‌گذاری و یکی از متولیان ورود سرمایه‌های خارجی، بزرگ‌ترین مشکل سرمايه‌گذاران برای ورود به کشور چیست؟
در حال حاضر من سرمايه‌گذاری را نمی‌بینم که خیلی با مشکل عظیمی روبه‌رو شود. همین مشکلات معمولی مانند بوروکراسی زیاد است که ممکن است سرمايه‌گذاران داخلی نیز با آنها روبه‌رو شوند. در مورد مسائل بانکی نیز مشکلی وجود ندارد.
