پسران اُنسی

خانواده انسی ساویرس، ثروتمندترین خاندان مصر

زهرا چوپانکاره/ آینده نگر

نام مصر در تاریخ معاصر با یک نام فراموش‌نشدنی در عالم سیاست گره خورده است: جمال عبدالناصر، دومین رئیس‌جمهور مصر که رهبری انقلاب 1952 کشورش را در دست داشت. انقلاب سال 52 منجر به سرنگونی پادشاهی خاندان محمد علی شد. عبدالناصر در همه‌پرسی سال 56 جای رئیس‌جمهور قبلی یعنی محمد نجیب را گرفت. چیزی که باعث محبوبیت فوق‌العاده او در مصر و جهان عرب شد موضوع ملی کردن کانال سوئز بود. رئیس‌جمهور محبوب مصر نقش پررنگی در منطقه داشت اما از میان تمامی اقدامات او آنچه به این مطلب و خاندان ساویرس مربوط می‌شود، اقدامات او برای اجرای طرح‌های سوسیالیستی در این کشور بود.

ساویرس بزرگ و مصر سوسیالیست

نجیب ساویرس اولین پسر از میان فرزندان انسی در سال 1954 به دنیا آمد؛ دو سال بعد از انقلاب و دو سال قبل از ریاست جمهوری عبدالناصر. در آن زمان پدرش کمابیش چهره‌ای شناخته‌شده در حوزه صنعت بود. اُنسی ساویرس یک حقوق‌دان بود که در سال 1950 و پیش از وقوع انقلاب مصر، یک شرکت ساخت‌وساز تاسیس کرده بود. این شرکت کم‌کم تبدیل شد به یکی از بزرگ‌ترین پیمانکاران این کشور و در حوزه ساخت جاده و کانال‌های آب در امتداد منطقه رود بزرگ نیل. توسعه کسب‌وکار ساویرس و پیشرفت برنامه‌های جمال عبدالناصر تقریبا هم‌زمان انجام می‌گرفتند، اولی در دنیای صنعت و اقتصاد و دومی در حوزه سیاست. این دو راه جداگانه در سال 1961 با هم تلاقی کردند، زمانی که در ادامه سیاست‌های سوسیالیستی جمال عبدالناصر، شرکت بزرگ پیمانکاری ساویرس توسط رئیس‌جمهور ملی شد و حتی نام آن هم به «شرکت دولتی الناصر» تغییر پیدا کرد.

حالا دیگر سیاست و اقتصاد به هم رسیده بودند و برای ساویرس نتیجه چندان هم مطلوب نبود. کسی که مالک یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های پیمانکاری مصر بود حالا در شرکت خودش تبدیل شده بود به یک کارمند و این وضعیتی نبود که بتواند مدت زیادی آن را تحمل کند. انسی ساویرس پس از مدتی راهی کشور لیبی شد و دوباره شروع کرد؛ یک شرکت پیمانکاری دیگر تاسیس کرد و مشغول به کار شد. شش سال که گذشت رفته‌رفته روابط سیاسی دو کشور مصر و لیبی رو به تیرگی گذاشت. ساویرس، شهروند مصر بهتر دید که در این اوضاع به سرزمین خودش بازگردد. او برای سومین بار همه‌چیز را از اول شروع کرد. این بار نوبت رسیده بود به تاسیس شرکت پیمانکاری اوراسکام. ساویرس از طریق شراکت با شرکت‌های بزرگ بین‌المللی که مشغول کار در مناطق مختلف مصر بودند توانست تا نیمه‌های دهه 90 میلادی اوراسکام را تبدیل به یکی از بزرگ‌ترین سازندگان خصوصی در این کشور کند.

پسران انسی

انسی ساویرس سه پسر داشت. پسرانی که حالا هرسه در زمره میلیاردرهای جهان قرار دارند و از این میان دو برادر توانسته‌اند در فهرست بلومبرگ هم قرار بگیرند. هرسه برادر تحصیل‌کرده دانشگاه‌های غربی هستند و به لطف پایه ثروتی که پدرشان برایشان گذاشته بود توانستند وارد دنیای تجارت شوند و هرکدام بخشی از کار شرکت اوراسکام را در دست بگیرند. تا دهه 90 میلادی شرکت کارهایش را در سه حوزه مختلف تقسیم کرد و تبدیل شد به سه شرکت مجزا: اوراسکام تلکام با مدیریت نجیب، وراسکام دولپمنت با مدیریت سمیح و اوراسکام کانستراکشن با مدیریت برادر کوچک‌ترشان، ناصف. هریک از این سه برادر از همان سال به بعد با سیاست‌های مخصوص به خودش امور مربوط به آن بخش از اوراسکام را که در دست داشته به پیش برده است و حوزه‌های فعالیتشان به مرور زمان راه‌های جداگانه‌ای را پیموده‌اند اما همواره حوزه ساخت و ساز که باعث رونق کار پدرشان شد، بخشی از فعالیت‌های تجاری آنها را به خود اختصاص داده است.

نجیب ساویرس: نجیب برادر بزرگ‌تر است. او پس از درس خواندن در مدرسه آلمانی قاهره، برای ادامه تحصیل به سوئیس رفت و کارشناسی ارشدش را در رشته مدیریت فنی از موسسه فدرال تکنولوژی در زوریخ گرفت. پس از آن نجیب به مصر بازگشت و  از سال سال 1979 به کسب‌وکار خانوادگی‌شان پیوست. حضور او بود که سبب شد اوراسکام وارد حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات راه دور شود. شرکت اورسکام تلکام با مدیریت نجیب ساویرس خیلی سریع رشد و در بازارهای جدید در آن سوی مرزهای مصر نفوذ کرد: عراق، بنگلادش و کره شمالی. بازارهایی که رقیبان و شرکت‌های ارتباطاتی بین‌المللی خیلی کم به فکر توسعه تجارت در آنها افتاده بودند. او البته خودش را تنها به این بازارهای در حال ظهور محدود نکرد، هر موقعیتی که برای سرمایه‌گذاری می‌دید، دست به کار می‌شد. نجیب با استفاده از بخشی از سهامش در شرکت اوراسکام تلکام، در سال 2005 شرکت Weather Investments را تاسیس کرد و با 15 میلیارد دلار شرکت ایتالیایی Wind Telecomunicazioni را خرید. بعدتر با ادغام این دو شرکت، نام Wind Telecom برای شرکت تازه انتخاب شد که در سال 2011 به مدد شراکت با شرکت روسی Vimpelcom تبدیل به ششمین اپراتور بزرگ تلفن همراه در دنیا شد. نجیب همواره دستی هم در سیاست داشته است و در دوران بهار عربی و تحولات مصر مخالف گروه‌های اسلام‌گرای این کشور بود. او یکی از بنیان‌گذاران حزب مصر آزاد (المصرین الاحرار) است که در سال 2011 ظهور کرد و بر مبنای عقاید سکولار و بازار آزاد فعالیت داشت. او پس از به قدرت رسیدن مرسی در این کشور و به دنبال تهدیداتی که شد، در سال 2012 مجبور شد به همراه خانواده‌اش این کشور را ترک کند. او و پدرش کمی بعد دوباره به مصر بازگشتند و در حال حاضر ساکن قاهره هستند.

سمیح ساویرس: دومین پسر انسی در سال 1957 به دنیا آمد. او تحصیلاتش را در رشته مدیریت مهندسی در دانشگاه برلین گذراند. پس از تقسیم شدن شرکت اوراسکام او مدیریت شرکت اوراسکام دولپمنت را بر عهده گرفت که در مصر، مونته‌نگرو و سوئیس فعالیت دارد. او اگرچه مانند دو برادر دیگرش در فهرست بلومبرگ جایی ندارد اما جزو میلیاردهایی است که نشریه فوربز از آنها یاد کرده است و در سال 2011 با 1.4 میلیارد دلار ثروت در جایگاه 879 قرار داشت. سمیح و شرکتش بیشتر از هرچیز بر روی ساخت مکان‌های توریستی و هتل متمرکز هستند و همین دلیلی شد تا به همراه تحولات مصر در سال 2011 و تغییراتی که این کشور تجربه کرد، کسب‌وکار او ضربه قابل توجهی بخورد. اما از همان سال به بعد به خطر کاهش قیمت‌ها توانست دوباره سروسامانی به اوضاع بدهد و تجارتش را دوباره رونق ببخشد. در ژانویه سال 2015 او 15 درصد از یکی از زیرمجموعه‌های شرکتش را با نام Orascom Hotels & Development در بازار بورس مصر به فروش گذاشت. این شرکت بر روی دولت جدید مصر حساب می‌کند تا شاید بیشتر از قبل ثبات را به حوزه اقتصاد این کشور بیاورد.

ناصف ساویرس: کوچک‌ترین پسر انسی، ثروتمندترین در میان این سه برادر است. ناصف ساویرس عنوان ثروتمندترین شهروند مصر را از آن خود کرده است. او ملک 29 درصد از شرکت OCI است که در هلند قرار دارد و به کار ساخت و ساز مشغول است، همچنین 27 درصد از شرکت اوراسکام کانستراکشن را در اختیار دارد، شرکتی که در حال حاضر در دوبی مستقر است و در امور زیرساختی و مهندسی مشغول است. ناصف جدای از این از سهام‌داران شرکت مشهور آدیداس به شمار می‌رود. ناصف در سال 1961 به دنیا آمد و دوران دبیرستانش را در دبیرستان آلمانی قاهره گذراند و پس از آن راهی امریکا شد و در سال 1982 توانست با مدرک اقتصاد از دانشگاه شیکاگو فارغ‌التحصیل شود. او پس از پایان تحصیلات، به پدر و برادرانش در مصر پیوست و وارد کار خانوادگی شد.

زمانی که او به اوراسکام ملحق شد این شرکت کار را در حوزه ارتباطات و املاک هم گسترش داده بود. او سومین بخش از شرکت را در اختیار گرفت؛ اوراسکام کانستراکشن. ناصف تمرکزش را بر روی گسترش کار شرکت در خارج از مرزهای مصر گذاشت و وارد حوزه جدیدی شد؛ تولید سیمان و مواد اولیه ساخت و ساز. این بخش از شرکت را در سال 2008 به قیمت 12.8 میلیارد دلار واگذار کرد. در همان سال او وارد حوزه تولید کود کشاورزی شد و شرکت Egyptian Fertilizer را خرید. از طریق گسترش کارهای اجرایی و خرید و فروش‌هایی که او برای توسعه کار انجام داد، این شرکت تبدیل شد به سومین تولیدکننده کود بر پایه نیتروژن در جهان.

در ژانویه سال 2013 کنسرسیومی از سرمایه‌گذاران به رهبری بیل گیتس (از موسسان مایکروسافت) یک میلیارد دلار در شرکت اوراسکام کانستراکشن سرمایه‌گذاری کردند تا به خانواده ساویرس برای انتقال این شرکت از فهرست بازار بورس قاهره با بازار NYSE Euronext در آمستردام کمک کنند. ناصف اعلام کرد که این کار برای کمک کردن به تسهیل گسترش فعالیت‌های آینده شرکت و کمتر کردن ریسک حضور در بازار مصر و کاهش بدهی‌ها صورت گرفته است. این شرکت پس از این نقل و انتقال OCI نام گرفت و از همان سال در بازار بورس آمستردام حضور دارد. در سال 2015 OCI بخش ساخت‌وسازش را از بدنه شرکت جدا کرد تا شرکتی مجزا شکل دهد که حالا هم در بازار بورس قاهره و هم در بازار بورس دوبی حضور دارد.