دارو یکی از مهم‌ترین اقلام تجاری به شمار می‌رود و به تبع آن صنعت داروسازی به‌عنوان یکی از پرسودترین صنایع در جهان مطرح است. از این جهت صنعت دارو همواره مورد توجه اقتصاددانان و سیاست‌گذاران کشورها بوده است. صنعت دارو با وجود شرایط پرنوسان خود از جمله صنایع مهم و اصلی در کشور محسوب میشود و از نظر سودآوری در میان صنایع مختلف در دنیا، بعد از صنعت نفت، گاز و پتروشیمی، دومین صنعت سودآور است. بنابراین این صنعت می‌تواند به‌عنوان یک حوزه جذاب برای همه کسانی که تمایل دارند در بورس ایفای نقش کنند، مدنظر قرار گیرد.
سروین آقاجانی پژوهشگر ارشد موسسه اقتصاد ایرانیان درگفتگو با جهان اقتصاد با اشاره به مطلب فوق پیش بینی کرد: ارزش بازار دارویی در سال ۲۰۱۶ دنیا از یک تریلیون و ۲۰۰ میلیارد دلار فراتر رود. این رشد، یک سیگنال برای تمام کسانی است که می‌خواهند به بازار سرمایه ورود پیدا کنند. کشوری مانند سوئیس پایه راهبرد توسعه خود را بر دارو بنا کرده است و یا در کشوری مانند ژاپن، خلق ارزش ملی ناشی از فروش دارو به قدری بالاست که سهم حدود ۱۰ درصدی از کل GDP در این کشور را داراست. اگر در کشور ایران نیز به صنعت دارو توجه کافی شود، می‌تواند یکی از راهبردهای توسعه برای اقتصاد ملی باشد که جایگزین خام فروشی نفت و گاز باشد و آینده کشور را از این منظر تأمین کند.
** در سال ۲۰۱۸ مخارج جهانی دارو به ۱٫۵ تریلیون دلار خواهد رسید
آقاجانی با اشاره به مخارج دارویی در جهان گفت: در سال ۲۰۱۸ مخارج جهانی دارو به ۱٫۵ تریلیون دلار خواهد رسید. این رشد به وسیله عواملی چون رشد جمعیت، سالخوردگی جمعیت و بهبود دسترسی به خدمات دارویی در بازارهای نوظهور دارویی به پیش رانده میشود. بین بازارهای توسعه یافته، ایالات متحده شاهد بالاترین رشد مخارج مصرفی سرانه از سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۸ خواهد بود. در حالی که سایر کشورهای توسعه یافته مانند فرانسه و اسپانیا به واسطه اجرای سیاست‌های‌کنترل رشد مخارج از این حیث شاهد کاهش خواهند بود. رشد مخارج مصرفی جهانی در سال ۲۰۱۵ – ۲۰۱۴ به اوج خود رسید و تا سال ۲۰۱۸ به واسطه انقضا تعداد کمتری از حق الامتیازهای دارویی، عملیاتی شدن تعداد بیشتری از داروهای نوآورانه و افزایش قیمت با شیبی ملایم تداوم خواهد یافت.
**صنعت دارو بورس همواره در زمره ۵۰ شرکت فعـال بـورس قـرار دارند
این پژوهشگر اقتصادی با اشاره به مزیت‌های صنایع دارویی در بورس گفت: بیشترین ریسکی که بازدهی سهام پرتفوی شرکتهای دارویی را تهدید می‌کند، ناشی از ریسک غیرسیستماتیک (عوامل داخلی، مدیریت شرکت و صنعت دارو) است و ریسک سیستماتیک تأثیر کمتری بر نبود تحقق بازده یا ریسک بازدهی سهام پرتفوی شرکتهای دارویی دارد. از آن جهت که همه دولت‌ها تأمین دارو را در هر شرایطی وظیفه خود می‌داننـد، صنعت دارو تأثیر کمتری از تحولات سیاسی می‌پذیرد. اغلب شرکتهای دارویی، حتی در شرایط بی‌ثباتی یا رکود بازار بورس همواره در زمره ۵۰ شرکت فعـال بـورس قـرار مـی‌گیرنـد.
**ارزش بازار شرکتهای دارویی در بورس
وی با اشاره به مهم‌ترین عوامل مؤثر بر صنعت دارویی کشور گفت: تغییر در نرخ ارز، تورم، گرایش مردم به مصرف داروهای خارجی، قوانین و مقررات دست و پاگیر دولتی، حوادث قهری و غیر‌مترقبه و تحولات و رخدادهای سیاسی از جمله مواردی هستند که ریسک سیستماتیک شرکتهای دارویی از آنها تأثیر می‌گیرند. در رویکرد بازاریابی، کمبود مواد اولیه، واردات مواد اولیه دارویی، فرسودگی تجهیزات، کمبود نیروهای متخصص، نبود وجود نقدینگی کافی، بالا بودن بهای تمام شده محصول، نبود کیفیت محصول، ظرفیت‌های بلا استفاده کارخانه‌ها، صادرات و واردات دارو، نبود رقابت و نوآوری، سرمایه‌گذاری خارجی، تولید بدون توجه به نیاز بازار، فعالیت شبکه ناسالم واسطه‌گری در زمینه توزیع دارو، ارزان فروشی دارو، قیمت یکسان برای اشکال دارویی هم فرمول و با کیفیت‌های متفاوت، مدیریت بخش دولتی، خصوصی‌سازی و مدیریت بخش خصوصی با نظارت دولت از عوامل مؤثر بر ریسک غیرسیستماتیک شرکتهای دارویی است.
وی افزود: کمبود مواد اولیه، مهم‌ترین عامل فزاینده ریسک در صنایع دارویی شناخته شده است. پس از آن واردات دارو، تولید بدون توجه به نیاز بازار و مدیریت کارآمد به ترتیب به عنوان مهم‌ترین عوامل فزاینده ریسک قرار گرفته‌اند. بر این اساس مشتریان بالقوه و سهامداران شرکتهای دارویی با آگاهی یافتن نسبت به تأثیر اندک عوامل سیاسی، اقتصادی و غیره بر ریسک (نوسانات قیمتی) سهام شرکتهای دارویی، در فرآیند تصمیم‌گیری خرید، فروش یا نگهداری سهام شرکتهای مذکور می‌توانند انتخاب و تصمیم درست داشته باشند.
آقاجانی با اشاره به بعضیریسک‌های این صنعت گفت: با توجه به ریسک‌های پیش‌روی این صنعت که در بالا به اختصار به آنها پرداخته شد، این عوامل در دوران جدید اقتصاد ایران تأثیرات دوگانه‌ای بر سودآوری شرکتهای فعال در این صنعت خواهد داشت. کمبود مواد اولیه یکی از این عوامل بوده است که در دوران تشدید تحریم‌ها سبب کاهش سودآوری شرکتهای دارویی گردید. پس از لغو تحریم‌ها و برقراری مجدد ارتباطات تجاری، علاوه بر رفع مشکلات کمبود مواد اولیه، هزینه مراودات تجاری کاهش خواهد یافت. لغو تحریم‌ها سبب افزایش اقبال شرکتهای دارویی معظم جهان برای سرمایه‌گذاری و ورود به بازار دارو ایران شده است. در صورتی که این شرکت‌ها محصولات خود را به سوی بازار ایران روانه کنند به دلیل گرایش مصرف‌کنندگان داخلی به سمت محصولات با کیفیت خارجی، خطر ورشکستگی شرکتهای داخلی را تهدید می‌کند.
این پژوهشگر اقتصادی در پایان گفت: نرخ ارز از دیگر تهدیدات سودآوری این شرکت‌ها است. براساس تحلیل‌های انجام شده، نرخ ارز طی سال آینده با یک شیب ملایم افزایش خواهد یافت. بنابراین تاحدودی سودآوری دارویی‌ها تعدیل خواهد شد. اگر چه این رشد می‌تواند به افزایش هزینه واردات محصولات دارویی و کاهش واردات منجر شود. در پایان می‌توان گفت دستیابی به سودهای پایدار صرفنظر از نوسانات فضای کسب‌وکار، فقط و فقط منوط به استفاده از تکنولوژی بالاتر و اتکاء به تولیدات دانش بنیان است.
